PHÒNG TRỪ HIỆU QUẢ MỌT ĐỤC CÀNH GÂY HẠI SẦU RIÊNG

Trong những năm gần đây, hiện tượng mọt đục cành trên cây sầu riêng xuất hiện ngày càng phổ biến tại nhiều vùng trồng, gây thiệt hại nghiêm trọng đến năng suất và tuổi thọ của cây sầu riêng. Chúng tấn công khiến cây bị xì mủ, khô cành, chết nhánh, thậm chí làm cây chết hàng loạt.

Để xử lý và ngăn chặn hiệu quả, việc nhận biết dấu hiệu và đặc điểm gây hại của loài côn trùng này là cực kỳ quan trọng.

1. Thời điểm xuất hiện:

- Mọt đục cành gây hại quanh năm, nhưng phát triển mạnh và gây hại nghiêm trọng nhất vào mùa khô và các giai đoạn giao mùa (thời tiết khô nóng, nhiệt độ lý tưởng khoảng 25 - 30 ^oC).

- Đây là lúc cây dễ bị suy yếu do thiếu nước, tạo điều kiện thuận lợi cho mọt xâm nhập và sinh sản.

2. Đặc điểm hình thái:

- Trứng: Nhỏ, màu trắng sữa, hình bầu dục, đẻ trong vỏ hoặc lỗ đục.

- Ấu trùng: Thân mềm, màu trắng ngà, không chân, đầu nâu nhạt – là giai đoạn gây hại chính, đục trong cành làm khô cành, chết dần.

- Nhộng: Màu trắng sữa, nằm trong đường đục, chuẩn bị hóa trưởng thành.

- Trưởng thành: Nhỏ (2–4 mm), màu nâu đen, thân cứng, hình bầu dục; đục lỗ tròn trên cành để đẻ trứng.

3. Dấu hiệu nhận biết:

- Lỗ đục và Mùn cưa: Dấu hiệu rõ ràng nhất là sự xuất hiện của các lỗ đục nhỏ (thường < 1mm) trên cành, chảng ba hoặc thân cây, kèm theo các hạt mùn cưa mịn, nhỏ li ti bị đẩy ra ngoài.

- Bọt nhựa/Xì mủ: Tại các lỗ đục, có thể xuất hiện bọt nhựa màu trắng ngà hoặc hiện tượng xì mủ (đặc biệt khi cây bị suy yếu hoặc nấm bệnh xâm nhập theo vết thương).

- Cành héo khô/Chết: Cành bị mọt tấn công sẽ chuyển dần sang màu nâu đen, héo rũ, và chết khô do đường vận chuyển nước và chất dinh dưỡng bị tắc nghẽn.

- Khu trú: Mọt thường tấn công cành yếu, cành khô, cành tăm, hoặc vùng chảng ba.

4. Biện pháp phòng trừ:

4.1. Biện pháp canh tác:

- Cắt tỉa cành hợp lý để tạo tán cây thông thoáng, loại bỏ cành tăm, cành yếu, làm giảm nơi trú ẩn và gây khó khăn cho sự lây lan của mọt.

- Bón phân cân đối (đặc biệt là kali, canxi, silic) giúp cành thân cứng, tăng sức đề kháng, giảm khả năng bị đục.

- Tưới tiêu hợp lý, tránh úng hoặc khô hạn kéo dài.

- Hạn chế làm xây xát thân cành, vì vết thương là nơi mọt dễ tấn công

- Bổ sung nền hữu cơ định kỳ nhằm tăng đề kháng tự nhiên, làm giảm sức hấp dẫn của cây đối với mọt trưởng thành, giảm khả năng mọt đẻ trứng và tỷ lệ trứng phát triển thành ấu trùng. Bằng cách bón các sản phẩm như: Trichomix CAT ĐT, Trimix N1 CAT ĐT,…định kỳ 1,5 - 2 tháng/lần.

4.2. Biện pháp sinh học:

- Duy trì sự phát triển các loài thiên địch của mọt như: ong bắp cày ký sinh, nhện ăn thịt, hoặc bọ cánh cứng săn mọt.

- Chủ động kiểm soát mọt đục cành định kỳ bằng các chế phẩm có chứa nấm xanh, nấm trắng như: Tricho - Meta, BT - Met,… phun định kỳ 20-30 ngày/lần.

4.3. Biện pháp hóa học:

- Phun xịt đặc trị: Khi vườn có tỷ lệ cành bị mọt đục trên 5%, cần tiến hành xử lý ngay bằng các sản phẩm thuốc xông hơi, lưu dẫn mạnh như: Rifos Thái 530EC, Bisector 500EC,…kết hợp các sản phẩm ung trứng như Chesone 300WP, Thần công 25WP,…(hoặc luân phiên sử dụng cùng các sản phẩm Bám dính Neem, Thấm sâu Absobent…). Phun trực tiếp, tập trung vào thân, cành chính, vùng chảng ba và các vị trí có dấu hiệu mọt tấn công. Phun vào chiều mát để tăng hiệu quả thuốc. Cần phun 2-3 lần liên tục, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày để tiêu diệt mọt non mới nở và mọt trưởng thành.

- Bơm/Quét thuốc vào lỗ đục:

+ Sử dụng thuốc đặc trị (có thể dùng liều lượng đậm đặc hơn) để quét hoặc bơm trực tiếp vào các lỗ mọt.

+ Có thể dùng bông gòn tẩm thuốc và nhét sâu vào lỗ đục, sau đó dùng keo liền sẹo bịt kín để thuốc xông hơi tiêu diệt mọt bên trong.

+ Nếu có hiện tượng xì mủ, cần cạo sạch vết xì mủ trước khi quét thuốc đặc trị và thuốc trị nấm để ngăn chặn nấm bệnh xâm nhập.

5. Lưu ý:

- Thăm vườn thường xuyên đặc biệt vào mùa khô, để phát hiện sớm các lỗ đục đầu tiên. Phát hiện càng sớm, xử lý càng dễ dàng và hiệu quả.

- Luân phiên hoạt chất: Để tránh mọt kháng thuốc, nên luân phiên sử dụng các loại thuốc có hoạt chất khác nhau qua các đợt phun.

- Phun thuốc kèm chất bám dính, thấm sâu giúp thuốc giữ trên thân cành lâu hơn sẽ tăng hiệu lực của thuốc.